→ [
Home algemeen ] [ Home genealogie ] [ Lijst genealogische publicaties ] [ Lijst publicaties algemeen ]



M. van Keulen (2000) IJsseldelta 14-3, 64-66 'Reactie Matriarchale stamreeksen'

IJsseldelta is het kwartaalblad van de Nederlandse Genealogische Vereniging, afdeling IJssellanden. In IJsseldelta van 1999, pag. 91 e.v. stond een artikel van de toenmalige hoofdredacteur, mw. G. Vegt-Snel over matriarchale stamreeksen: om deze te promoten en een oproep te doen om eigen matriarchale stamreeksen in te zenden.

Volgens haar neemt de vrouw in de genealogie ten onrechte een ondergeschikte plaats in, terwijl de moeder juist het nageslacht 'produceert' en er altijd meer zekerheid is over wie de moeder dan wie de vader is. Ook in de gebruikelijke wijze van het weergeven van de kwartierstaat en de nummering zou de vrouw achtergesteld zijn en zij stelde voor om de vrouw links van de man te zetten en ook de nummering om te draaien: de moeder nr. 2 en de vader nr. 3, enz. Verder werd er nog aandacht besteed aan een paar zaken die niet direct met genealogie te maken hadden. Daar ben ik dan ook niet op ingegaan. In het algemeen vond ik de toon van het artikel nogal man-onvriendelijk en dat ging mijn te ver. Dit geval staat niet op zichzelf. Dat vrouwen gelijkwaardig zijn aan mannen en ook zo behandeld dienen te worden: daar ben ik het helemaal mee eens, maar ik hoor diverse keren (van mijn verloofde, soms zelfs in de kerk en nu in dit artikel weer) dat door de eeuwen heen de mannen altijd het slechte in de samenleving veroorzaken. Daar is wel veel van waar, maar dat brachten de omstandigheden met zich mee: die vrouwen die in vergelijkbare posities verkeerden, ... Enfin, dit valt buiten dit kader. Mede met deze achtergrond heb ik gereageerd. De tekst in mijn reactie is precies zoals ik erover denk.

Met nadruk wil ik vermelden dat ik, ondanks dit artikel, mw. G. Vegt-Snel wel een heel aardige vrouw vind, en als wij elkaar treffen op bijeenkomsten, gaan we altijd vriendschappelijk met elkaar om.

De hyperlink op het eind is verouderd; hier wordt het artikel 'Nummering in stambomen / Het aftelpunt als uitgangspunt' bedoeld.

Tot slot nog een opmerking over mijn eigen kwartierstaat zoals die is weergegeven bij Genealogie / Familiegegevens: i.p.v. de gebruikelijke van-links-naar-rechts-richting, heb ik de van-boven-naar-beneden-richting gebruikt. Dit is zuiver om praktische redenen: omdat de regels een variabele en vaak grote lengte hebben, kan ik ze niet op een overzichtelijke manier naast elkaar zetten. Ik heb de man boven de vrouw staan, en iemand kan niet helemaal ten terechte opmerken dat de vrouw dan een ondergeschikte positie inneemt. Ik ben mij ervan bewust en het zal duidelijk zijn dat dit beslist niet mijn bedoeling is, maar ik zie geen andere oplossing. Aan de andere kant: in een alfabetische lijst met namen, staan de mensen waarvan de naam met een 'a' begint ook bovenaan maar niemand heeft hier het gevoel bij dat die mensen dus ook belangrijker zijn dan de mensen met 'z'. Dus ik hoop dat men mijn kwartierstaat ook met die instelling bekijkt.



Op zich vind ik het een heel goede zaak dat er meer aandacht aan matriarchale lijnen wordt besteedt en het promoten van matriarchale stamreeksen vind ik dan ook volkomen terecht.
Dat er meer zekerheid is over de moeder dan de vader, is uiteraard een feit maar het komt ook voor dat baby's worden verwisseld, vooral in een ziekenhuis, dus ook over de moeder is geen absolute zekerheid. Genealogie is een vorm van geschiedenis en eigenlijk is er niets zeker; hoe vaak gebeurt het niet dat in de media een bericht verschijnt als: Tot dusver werd altijd aangenomen dat er dan en dan dit of dat is gebeurd, maar... Je moet echter ergens een houvast hebben en het is nu eenmaal onvermijdelijk dat je eigenlijk overal een vraagteken bij zou moeten zetten, in de genealogie bij de vader een groter vraagteken dan bij de moeder, vooral als er tussen de geboorte van het kind en de huwelijksdatum van de ouders minder dan 9 maanden zijn.
In het artikel werd voorgesteld om de volgorde in kwartierstaten plus de nummering om te draaien. Allereerst vind ik niet dat in de huidige manier van weergeven de vrouwen een ondergeschikte positie innemen. Ik heb de kwartierstaat altijd gezien als een duidelijk voorbeeld van gelijkwaardigheid in de mannelijke en vrouwelijke lijnen, zeker in vergelijking met genealogieën en stamreeksen. Ik zie de huidige kwartierstaatvorm als een goed systeem om de mannelijke en vrouwelijke lijnen goed zichtbaar te maken: de mannelijke lijn links en de vrouwelijke lijn rechts: ik zie daar geen ongelijkwaardigheid in. En wat de nummering betreft: de vraag of dit voor de moeders minderwaardig is, hangt af van hoe je er tegenaan kijkt. Zo heeft iemand gezegd/geschreven dat het feit dat de moeder een nummer heeft dat 1 hoger is dan de vader, juist een meerwaarde aangeeft. Volgens mij is de hele nummering gewoon een goed werkend wiskundig systeem zonder een diepere achtergrond, want bijv. de nummers 63 en 64 zijn opeenvolgend maar beide staan op totaal verschillende plaatsen in de kwartierstaat en de personen weten /wisten van elkaars bestaan meestal niet eens af.
De kwartierstaat in de huidige vorm met de huidige nummering is algemeen aanvaard en wordt algemeen gebruikt. Als dit nog niet het geval zou zijn, dan is een discussie over de vraag zinvol: wat zetten we eerst, enz. Dan zal de een zeggen: we zetten de vrouwen vooraan want daar is meer zekerheid over, enz. Maar een ander zal misschien zeggen: we zetten de mannen vooraan omdat die (meestal) de naam doorgeven. Men zal het toch niet eens worden. Maar er is al een keuze gemaakt. Als het zou gebeuren dat de één de kwartierstaat op de huidige manier zou maken en de ander op de omgekeerde manier, dan zou deze situatie te vergelijken zijn met een boekhouder die vindt dat het beter is om de uitgaven links te zetten en de inkomsten rechts i.p.v. andersom, en daar kan hij best heel goede redenen voor hebben. Maar het resultaat is heel verwarrend, als bij het ene bedrijf de administratie het spiegelbeeld is van het andere. Ik vrees dat een dergelijke chaos ook in de genealogie zal ontstaan en als er al sprake is van een achterstelling van de vrouw, is de winst op dit punt minimaal.
Een alternatieve oplossing zou zijn, om een geheel nieuw systeem voor kwartierstaten te bedenken. De bovengenoemde verwarring is er dan niet en degene die het bedenkt, kan dan desgewenst de vrouw een prominentere plaats geven*.
Nu het een en ander over achternamen van kinderen. Deze situatie is enigszins te vergelijken met de presentatie en nummering van kwartierstaten, maar er zijn ook duidelijke verschillen. Als kinderen automatisch de achternaam van de vader krijgen, is hier duidelijk wel sprake van een ongelijkheid en ook ik ben van mening dat dit geen goed systeem is en dan vind ik het daarom in dit geval ook terecht dat hier verandering in komt. Een ideaal alternatief weet ik echter nog niet. Het laten kiezen, zoals nu sinds kort het geval is, neemt in ieder geval de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in principe weg, maar het geeft wel verwarring, maar een chaos is het toch al omdat in die gevallen waarin de vader niet bekend is, de kinderen toch altijd al naar de moeder genoemd worden, plus dat bij adopties en hertrouwen van de moeder kinderen vaak de achternaam van de niet-biologische vader krijgen. Het altijd noemen van kinderen naar de moeder heeft in ieder geval als voordeel dat er dan wel een duidelijk systeem zonder verwarring ontstaat. Hoewel hier nog wel sprake is van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, ben ik hier niet echt op tegen. Maar een ideaal systeem voor een verre (?) toekomst zie ik het volgende. Het is nu al mogelijk, door DNA-onderzoek, vast te stellen wie de biologische vader is. Hopelijk wordt het in de toekomst mogelijk om snel, goedkoop en betrouwbaar testen te doen bij de geboorte van een kind, wie de ouders zijn en worden die testen ook standaard uitgevoerd bij het inschrijven in de burgerlijke stand. In dat geval staat altijd met zekerheid vast wie de moeder en ook wie de vader is. Dan zouden de jongens naar de vader en de meisjes naar de moeder genoemd kunnen worden. Dan is er echt sprake van volkomen gelijkheid.
Nog een opmerking over mannen die ergens een kind verwekken, zich vervolgens nergens om bekommeren maar wel hun naam doorgeven, ook aan volgende generaties. Redelijkheid is hier uiteraard ver te zoeken maar in de genealogie is het niet vreemd. In de informatie-bijeenkomsten is meer dan eens gezegd dat van de 'slechteriken' vaak veel meer bekend is dan van degenen die altijd braaf zijn geweest: gerechtelijke archieven e.d. Statistisch zullen dus in stambomen slechte mensen oververtegenwoordigd zijn, hoe oneerlijk dat ook is.
Dit was het belangrijkste. Ik ben het er ook niet mee eens dat als mannen en vrouwen om en om een kind zouden krijgen, er dan te weinig kinderen zouden worden geboren en ook niet dat vrouwelijke inzenders voorrang krijgen boven mannelijke. Maar ik vind het niet belangrijk genoeg om er nader op in te gaan en het heeft niets met genealogie te maken.
Tot slot wil ik nogmaals benadrukken dat ik ondanks alles het promoten van matriarchale lijnen een heel goede zaak vind.

*) Ik heb zelf in het verleden een keer een andere nummering voor kwartierstaten bedacht (http://home.wxs.nl/~marlex.vk/nring.htm): weliswaar afgeleid van de bestaande nummering maar volgens mij is hierin van een ongelijkheid tussen vaders en moeders al helemaal geen sprake meer (zonder dat dat mijn bedoeling was). De mannen zijn hierin nullen, en dat zal wellicht menige vrouw aanspreken.



→ [ Begin ]